Zwerver
Moderator
Omdat het internet tegenwoordig vol staat met verschillende bronnen en claims die niet altijd even goed in te schatten zijn op hun waarheidsgehalte, hebben we een poging gedaan om een aantal zaken op te stellen die gebruikt kunnen worden om de bron te toetsen, voordat deze gebruikt wordt in een discussie. Als moderators en admins gaan wij mensen wijzen op onderstaand indien we van mening zijn dat een discussie ontspoort door het gebruik van 'alternatieve feiten'.
1) Hoe betrouwbaar is de bron van een claim?
Pseudowetenschap kleedt zich in het algemeen aan als gewone wetenschap, maar bij nadere bestudering van de feiten kunnen deze uit hun verband gerukt zijn, gewijzigd naar andere velden of gewoon ronduit vervalst. Het kan erg lastig zijn om deze truc te doorzien omdat de reguliere wetenschap inherent ook fouten produceert, maar als stelregel kan je hanteren dat als feiten niet voorkomen in ander onderzoek, dat je je dan moet afvragen of het klopt.
2) Doet de bron vaker soortgelijke claims?
Pseudowetenschap heeft de neiging om ruim buiten de feiten op te treden. Er worden claims gemaakt die nauwelijks hun weerslag vinden binnen het wetenschapsveld waaruit het afkomstig is. Maar ook hier is enige voorzichtigheid geboden omdat ook revolutionaire echte wetenschap hieruit voortkomt (denk aan de continentale platenverschuiving). Zodoende het advies (van de sciam) om op patronen te letten van het selectief negeren van feiten.
3) Zijn de claims gecontroleerd door een andere bron?
Indien een claim niet gereproduceerd kan worden door een andere, onafhankelijke groepering op het gebied, dan is de claim erg moeilijk te handhaven.
4) Hoe past de claim in de wereld zoals we die kennen?
Dit is 1 van de belangrijkste punten. Een claim moet passen binnen alle andere feiten zoals we die kennen. Want een claim is als een baksteen, hij moet wel passen in de muur van andere bakstenen die toch slechts een specifiek gat overlaten. Een voorbeeld is de bewering dat een supergeavanceerde beschaving bijvoorbeeld de pyramides heeft gebouwd. Waar zijn de overige aanwijzingen van die beschaving? Er is verder niets teruggevonden dat erop wijst, zelfs geen verloren aansteker of een vuilnisbelt.
5) Is er iemand bezig geweest om de claim te ontkrachten of is er alleen ondersteunende data gefabriceerd?
Dit heeft onder andere met tunnelvisie te maken, dat je alleen de feiten meeneemt die je claim onderbouwen. Hierbij worden feitjes genegeerd die makkelijk een andere conclusie openlaten. Daarom is controle en hercontrole zo belangrijk binnen de wetenschap.
6) Leiden de feiten naar de conclusie, of is er een andere conclusie mogelijk?
Wanneer meerdere, onafhankelijke wetenschappelijke velden allemaal aanwijzingen geven die als groter geheel een richting hebben, dan is die richting de juiste. Als voorbeeld is er uiteraard geen enkel direct bewijs voor evolutie, maar 10.000den deelvelden van wetenschap zoals genetica en geologie wijzen in die richting zodat de theorie daaromtrent wel de juiste moet zijn. Pseudo-wetenschap heeft de neiging om het grotere verband niet te zien en te focussen op triviale uitzonderingen of momenteel niet begrepen fenomenen.
7) Wordt de claim gedaan op basis van geaccepteerde logische regels en instrumenten of wordt er juist gebruik gemaakt van andere die ‘toevallig’ naar die conclusie leiden?
Je kan op 2 manieren iets aantonen: vanaf niets beginnen en kijken of je iets aantreft, of beginnen vanuit de veronderstelling dat er iets is en dat pogen aan te tonen. Op die tweede manier zullen vage (gezochte) bewijzen dienen om het geraamte van de theorie omhoog te houden. Een voorbeeld hiervan is het zoeken naar Aliens. SETI kijkt gewoon onbevooroordeeld naar de ruimte terwijl UFO-logen voornamelijk incidentele bewijzen verzamelen.
8 ) Is de claim een verklaring voor de waargenomen fenomenen of slechts de weerlegging van huidige verklaringen?
Dit is een klassieker, het handhaven van 1-richtingsverkeer in discussies waarbij je zelf niet kan verliezen. Daarom is deze methode per definitie een slechte.
9) Als een claim nieuwe dingen verklaart, verklaart deze claim dan ook de bijbehorende oude dingen?
Een voorbeeld rond statements die gemaakt worden over AIDS/HIV op het internet. Er zijn mensen die deze ziekte wijten aan een risico volle levensstijl, met bijvoorbeeld veel wisselende seksuele contacten, geen voorbehoedmiddelen gebruik, etc. Maar dit alternatief gaat voorbij aan andere feiten die we van HIV weten, zoals dat kruisbesmetting van besmet bloed ook HIV kan veroorzaken.
10 Hebben de onderzoekers persoonlijke opvattingen invloed op de conclusie of juist andersom?
Iedereen heeft z’n eigen referentiekader waarbinnen deze data analyseert en concludeert. Daarom is de toetsing ervan binnen discussie’s zo belangrijk en dat zou de vooroordelen moeten bevestigen of ontkrachten voordat de eindconclusie getrokken kan worden.
Maar uiteindelijk is wetenschap zelf uiteraard ook een constante zoektocht naar de waarheid en is alleen datgene wat nu overeind staat niet als voltooid beoordeeld.
We proberen met nadruk via dit sticky niet discussies dood te slaan, maar willen wel dat onze leden na gaan of wat zij posten 'hout snijdt'
1) Hoe betrouwbaar is de bron van een claim?
Pseudowetenschap kleedt zich in het algemeen aan als gewone wetenschap, maar bij nadere bestudering van de feiten kunnen deze uit hun verband gerukt zijn, gewijzigd naar andere velden of gewoon ronduit vervalst. Het kan erg lastig zijn om deze truc te doorzien omdat de reguliere wetenschap inherent ook fouten produceert, maar als stelregel kan je hanteren dat als feiten niet voorkomen in ander onderzoek, dat je je dan moet afvragen of het klopt.
2) Doet de bron vaker soortgelijke claims?
Pseudowetenschap heeft de neiging om ruim buiten de feiten op te treden. Er worden claims gemaakt die nauwelijks hun weerslag vinden binnen het wetenschapsveld waaruit het afkomstig is. Maar ook hier is enige voorzichtigheid geboden omdat ook revolutionaire echte wetenschap hieruit voortkomt (denk aan de continentale platenverschuiving). Zodoende het advies (van de sciam) om op patronen te letten van het selectief negeren van feiten.
3) Zijn de claims gecontroleerd door een andere bron?
Indien een claim niet gereproduceerd kan worden door een andere, onafhankelijke groepering op het gebied, dan is de claim erg moeilijk te handhaven.
4) Hoe past de claim in de wereld zoals we die kennen?
Dit is 1 van de belangrijkste punten. Een claim moet passen binnen alle andere feiten zoals we die kennen. Want een claim is als een baksteen, hij moet wel passen in de muur van andere bakstenen die toch slechts een specifiek gat overlaten. Een voorbeeld is de bewering dat een supergeavanceerde beschaving bijvoorbeeld de pyramides heeft gebouwd. Waar zijn de overige aanwijzingen van die beschaving? Er is verder niets teruggevonden dat erop wijst, zelfs geen verloren aansteker of een vuilnisbelt.
5) Is er iemand bezig geweest om de claim te ontkrachten of is er alleen ondersteunende data gefabriceerd?
Dit heeft onder andere met tunnelvisie te maken, dat je alleen de feiten meeneemt die je claim onderbouwen. Hierbij worden feitjes genegeerd die makkelijk een andere conclusie openlaten. Daarom is controle en hercontrole zo belangrijk binnen de wetenschap.
6) Leiden de feiten naar de conclusie, of is er een andere conclusie mogelijk?
Wanneer meerdere, onafhankelijke wetenschappelijke velden allemaal aanwijzingen geven die als groter geheel een richting hebben, dan is die richting de juiste. Als voorbeeld is er uiteraard geen enkel direct bewijs voor evolutie, maar 10.000den deelvelden van wetenschap zoals genetica en geologie wijzen in die richting zodat de theorie daaromtrent wel de juiste moet zijn. Pseudo-wetenschap heeft de neiging om het grotere verband niet te zien en te focussen op triviale uitzonderingen of momenteel niet begrepen fenomenen.
7) Wordt de claim gedaan op basis van geaccepteerde logische regels en instrumenten of wordt er juist gebruik gemaakt van andere die ‘toevallig’ naar die conclusie leiden?
Je kan op 2 manieren iets aantonen: vanaf niets beginnen en kijken of je iets aantreft, of beginnen vanuit de veronderstelling dat er iets is en dat pogen aan te tonen. Op die tweede manier zullen vage (gezochte) bewijzen dienen om het geraamte van de theorie omhoog te houden. Een voorbeeld hiervan is het zoeken naar Aliens. SETI kijkt gewoon onbevooroordeeld naar de ruimte terwijl UFO-logen voornamelijk incidentele bewijzen verzamelen.
8 ) Is de claim een verklaring voor de waargenomen fenomenen of slechts de weerlegging van huidige verklaringen?
Dit is een klassieker, het handhaven van 1-richtingsverkeer in discussies waarbij je zelf niet kan verliezen. Daarom is deze methode per definitie een slechte.
9) Als een claim nieuwe dingen verklaart, verklaart deze claim dan ook de bijbehorende oude dingen?
Een voorbeeld rond statements die gemaakt worden over AIDS/HIV op het internet. Er zijn mensen die deze ziekte wijten aan een risico volle levensstijl, met bijvoorbeeld veel wisselende seksuele contacten, geen voorbehoedmiddelen gebruik, etc. Maar dit alternatief gaat voorbij aan andere feiten die we van HIV weten, zoals dat kruisbesmetting van besmet bloed ook HIV kan veroorzaken.
10 Hebben de onderzoekers persoonlijke opvattingen invloed op de conclusie of juist andersom?
Iedereen heeft z’n eigen referentiekader waarbinnen deze data analyseert en concludeert. Daarom is de toetsing ervan binnen discussie’s zo belangrijk en dat zou de vooroordelen moeten bevestigen of ontkrachten voordat de eindconclusie getrokken kan worden.
Maar uiteindelijk is wetenschap zelf uiteraard ook een constante zoektocht naar de waarheid en is alleen datgene wat nu overeind staat niet als voltooid beoordeeld.
We proberen met nadruk via dit sticky niet discussies dood te slaan, maar willen wel dat onze leden na gaan of wat zij posten 'hout snijdt'